Các chủng loại đồ chơi chính - Nhóm đồ chơi hướng nghiệp, đóng vai

Đồ chơi được phân loại căn cứ theo nghiên cứu của nhóm tác giả Smith, T. P. với tựa đề “Hướng dẫn xác định độ tuổi của đồ chơi: Liên hệ tuổi của trẻ em với đặc tính của đồ chơi và phương thức chơi”, thực hiện theo yêu cầu của Ủy ban An toàn Sản phẩm Tiêu dùng (CPSC, Mỹ).

Khi bé sơ sinh và bé mới biết đi bắt đầu phát triển bộ nhớ và tạo ra những kết nối mang tính biểu tượng (giữa một đồ chơi và một đồ vật trong thực tế hoặc một con người thật) thì đây chính là nền tảng cho trò chơi hướng nghiệp và đóng vai của trẻ. Trò chơi này chỉ mang tính sơ khai khi bé bắt đầu chơi lúc 19 tháng tuổi. Sau đó, tính chất trò chơi phát triển hơn, đạt đỉnh cao vào những năm mẫu giáo và giảm hẳn khi trẻ bắt đầu học tiểu học.

Nhóm đồ chơi này đòi hỏi ở trẻ khả năng bắt chước, giả bộ và thích nghi vào những vai diễn khác nhau của từng câu chuyện khác nhau. Đây là một phần không thể thiếu trong quá trình phát triển sự sáng tạo và trí tưởng tượng của trẻ. Vai trò cha mẹ cũng rất quan trọng trong việc tạo ra một môi trường chơi tự do, an toàn cũng như dạy cho trẻ kỹ năng thương lượng với trẻ khác và cách dọn dẹp đồ chơi một cách ngăn nắp.

Búp bê và thú nhồi bông

Búp bê và thú nhồi bông thường phù hợp với trẻ ở mọi độ tuổi. Chúng trở thành đồ vật để trẻ ôm ấp và âu yếm. Khi nhận thức của trẻ phát triển thì búp bê, thú nhồi bông đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc giúp trẻ chơi trò chơi giả vờ và đóng vai. Trẻ ở độ tuổi lớn hơn lại thích sưu tập những con búp bê và nhân vật yêu thích.

Bên cạnh đó, búp bê và thú nhồi bông còn có tác dụng cải thiện khả năng phối hợp tay-mắt, kỹ năng cầm nắm và nhận diện màu sắc của trẻ. Cha mẹ nên chú ý mua thú nhồi bông và búp bê mềm mại với màu sắc tươi sáng vì trẻ có khuynh hướng tập trung vào những gam màu sáng rất nhanh.

Chọn lựa kích thước búp bê hoặc thú nhồi bông phù hợp với độ tuổi của trẻ cũng rất quan trọng. Khi trẻ còn nhỏ, búp bê càng đơn giản, không có các chi tiết tháo rời để tránh tình trạng trẻ bỏ đồ vật vào miệng. Búp bê nên vừa kích cỡ để trẻ có thể bồng được trên tay. Khi trẻ được 3 tuổi, trẻ thích các loại búp bê gập được chân tay, có tóc thật để trẻ chơi trò chơi đóng vai. Đồ chơi búp bê có thể đi kèm với bộ đồ chơi mô phỏng đồ dùng gia đình (như giường tủ, bát đĩa, máy giặt v.v.) để trẻ được tự do bắt chước mẹ của mình.

Đồ chơi hóa trang

Ảnh minh hoạ

Đồ chơi hóa trang bao gồm trang phục, các loại phụ kiện, trang sức, bộ trang điểm luôn có sức hút đối với trẻ ở mọi độ tuổi (trừ trẻ sơ sinh). Từ những câu chuyện mà trẻ tìm thấy được trên tivi, phim, sách, máy vi tính hoặc từ gia đình, bạn bè, trẻ sẽ bắt chước hoặc hóa thân thành các nhân vật tưởng tượng của mình.

Xe, tàu, máy bay và đồ chơi sưu tầm, điều khiển từ xa

Theo các nhà nghiên cứu, trẻ dễ bị cuốn hút với đồ chơi chuyển động đơn giản. Dạng đồ chơi này giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, tăng cường sự phát triển giác quan, kiểm soát tầm nhìn, sự tập trung và khả năng âm thanh của mình. Ngoài ra, trẻ sẽ trở nên linh hoạt hơn khi bò, chạy theo sự chuyển động của xe. Trẻ nhút nhát, rụt rè khi chơi cũng trở nên hoạt bát hơn.

Bé dưới 1 tuổi thường chơi đồ chơi xe tàu nhằm mục đích khám phá và tìm hiểu. Chính vì thế, những loại đồ chơi nhằm mục đích này đã được bàn đến trong phần Nhóm đồ chơi khám phá sơ khai – Đồ chơi kéo đẩy. Khi bé 18 tháng tuổi, bé bắt đầu dùng đồ chơi xe tàu cho trò chơi tưởng tượng và đóng vai của mình. Khi trẻ trên 3 tuổi, trẻ dùng đồ chơi xe tàu vào trong các phong nền hoặc câu chuyện mà trẻ sáng tạo ra. Nhóm đồ chơi này không phục vụ cho việc ngồi cưỡi (Xem Nhóm đồ chơi thể thao, vận động – Đồ chơi ngồi cưỡi để biết thêm chi tiết).

Đồ chơi mô phỏng đồ dùng và vật dụng

Đồ chơi mô phỏng đồ dùng và vật dụng có sức hấp dẫn đối với trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên. Đây là giai đoạn khi trẻ phát hiện ra có rất nhiều đồ vật để trẻ có thể bắt chước người lớn và những trẻ lớn khác. Khi trẻ khoảng 19 tháng tuổi, trẻ có thể dùng đồ chơi này để chơi trò chơi gia đình. Khi trẻ 3 tuổi, trẻ có thể thể hiện những vở kịch có cốt truyện và phong cảnh đơn giản. Đồ chơi mô phỏng các hoạt động xã hội như bác sĩ, nông dân, đồ chơi nấu ăn, vườn thú…sẽ giúp trẻ phát triển tư duy và kiến thức xã hội rất tốt. Trò chơi “ngôi nhà tí hon” với đầy đủ vật dụng nhà bếp, máy cắt cỏ, các đồ dùng, thiết bị đồ chơi, trang sức, con rối, trang phục tạo điều kiện cho trẻ phát huy trí tưởng tượng của mình

Những đồ chơi đơn giản trong phần phân loại phụ này cũng có thể tìm thấy ở Nhóm đồ chơi khám phá sơ khai.

Picnictoy lược dịch

Nguồn:

1. Smith, T. P. (ed.) (2002), Age determination guidelines: Relating children’s ages to toy characteristic and play behavior, Consumer Product Safety Commission, United States
2. National Association of Toys and Leisure Libraries (2008), Good toy guide, London, [Online], Available: http://www.toyshopuk.co.uk/charities/natll.php  [11 Apr 2013]